Voorwoord
Een nieuw geluid, daar heeft men het wel over als het weer lente is. Voor de NHEC geldt dat ook. De koers die we vorig jaar zijn ingeslagen krijgt gestaag vorm. De complexe eindfacturen, waaraan we zo hard gewerkt hebben sinds het omvallen van Trianel, zijn nu zo goed als afgerond. De ogen zijn gericht op de toekomst, de oren op een nieuw geluid. Zo hebben we ons aangesloten bij het zeer veel belovende initiatief om de Afsluitdijk te verduurzamen, en organiseerden we samen met KenniscentrumNH een masterclass drieluik over energie. U leest er over in deze korte maar krachtige nieuwsbrief. De beloftevolle lente is volop in gang, op naar een vruchtbare zomer voor alle energiecoöperaties!
Bert Haverkamp
Voorzitter NHEC
Energiedijk
De Afsluitdijk is aan groot onderhoud toe. Een goede kans om de dijk ook duurzamer en aantrekkelijker te maken. Het project, dat De Nieuwe Afsluitdijk (DNA) heet, voorziet onder meer in een ‘ambitie voor duurzame energie’. Het Rijk, de provincies Noord-Holland en Friesland en de gemeenten Hollands Kroon, Sudwest Fryslan en Harlingen werken daarin samen. De stichting Energy Valley isEnergiedijk de trekker van het onderdeel duurzame energie. De NHEC heeft zich bij dit mooie initiatief aangesloten. De ‘Energiedijk’ moet als het even kan op innovatieve wijze duurzame energie aan zesduizend huishoudens gaan leveren door benutting van spuistroom, zonnestroom en blue energy. Er zijn serieuze plannen voor getijdencentrales, een blue energy pilot centrale en grote pv-systemen. Het zou natuurlijk helemaal mooi als zijn bewoners van de regio’s participeren in de projecten. Dat mensen kunnen investeren en de vruchten plukken via rendementen en directe levering naar hun huishoudens. De NHEC heeft samen met de Enerzjy Koöperaasje Fryslân (EKF) een aanbod neergelegd bij Projectbureau De Nieuwe Afsluitdijk om bij te dragen aan draagvlak onder bewoners en aan het participeren door bewoners in de duurzame energie projecten van de Afsluitdijk. In de komende maanden zal duidelijk worden of de plannen voor de Energiedijk gerealiseerd gaan worden. Ledenraad en bestuur van de NHEC krijgen binnenkort een presentatie over de Energiedijk.
KenniscentrumNH
Op 29 maart vond een masterclass drieluik over energiebesparing plaats in Winkel. De bijeenkomst was georganiseerd door Michel van Schaik van Van Schaik BV Installatie en Adviesgroep samen met Noord-Holland Zon en NHEC. In totaal waren er op deze zonnige zaterdagmiddag 40 aanwezigen. Hieronder een kort inhoudelijk versKenniscentrumlag.
Workshop 1: Zonnepanelen; presentatie door Teus Olivierse (Noord-Holland Zon).
Edward Bequerel ontdekte 175 jaar geleden dat door silicium gelijkspanning wordt opgewekt. Gelijkstroom wordt vanaf het zonnepaneel omgevormd naar 230 volt wisselstroom. Eerst benut je de stroom voor het eigen gebruik, wat over is gaat via de meter naar het energienet. Wat je teruglevert wordt afgetrokken van je restverbruik; dit heet salderen. Het gemiddelde gebruik van een huishouden komt op 3600 kWh, een kWh kost bij de leverancier 23 cent. Als je over een jaar meer levert dan je verbruikt, dan kun je niet meer salderen en krijg je slechts 4-7 cent per kWh.
Wattpiek (Wp) is vermogen; een standaard paneel heeft een vermogen van 250 Wp. Aan de kust, waar de meeste zon schijnt, is het aantal kWh per jaar bijna gelijk aan het vermogen. 16 panelen leveren genoeg voor een gezin. Systeemontwerp is belangrijker dan paneel rendement. Het rendement is nu 15%. Panelen gaan in principe 25 jaar of langer mee. De technische levensduur van de omvormer is 15 jaar, deze zal dus een keer vervangen moeten worden.
Smart grids in en om het huis, duurzame energiesystemen, worden van groot belang. Slimme systemen kunnen bijvoorbeeld even de verwarming van de wasmachine uitzetten als je panelen te weinig opwekken. Batterijopslag wordt ook belangrijk. Een systeem van 12 panelen kost 5400 euro inclusief BTW. Hiermee bespaart men 750 euro per jaar. Dit is inclusief installatie en een extra groep. Een groot deel van de bezoekers heeft nog geen zonnepanelen, onder meer vanwege ondoorzichtigheid van de aanbieders, ongunstige ligging van het dak en onzekerheid omtrent de woonduur. Stichting Noord-Holland Zon zorgt voor betrouwbare panelen-installateurs uit Noord-Holland, www.noordhollandzon.nl.
Workshop 2: Luchtwarmtepomp; presentatie door Marc van Ree en Jan Boersma van Vailllant
Bij een hybride systeem is de CV ketel gekoppeld aan een warmtepomp. Een warmtepomp werkt via hetzelfde principe als een koelkast. De warmtepomp onttrekt warmte aan buitenlucht en geeft het af aan je verwarmingssysteem. De energiebeparing is 35% van het aardgasverbruik, de kostenbesparing is 25%; het systeem veroorzaakt namelijk wel extra stroomverbruik van 800 KwH. De warmte kan ook uit het grondwater gehaald worden, maar bij renovatie van een bestaande woning zal eerder een luchtwarmtepomp worden ingezet. Tappunten voor tapwater moeten 65 graden heet zijn, hetgeen met een combiketel te behalen is.
Workshop 3: Zonnethermie; presentatie door HR Solar
Het gaat om zonneboilers met de hoogste opbrengst, esthetisch verantwoord, en met groot installatiegemak. Dit vertaalt zich in een lagere prijs. Een gemiddeld huishouden gebruikt aan stroom 18% van de totale energiebehoefte, dat is 3500 kWu. Aan warmte is dit 82% (16.000 kWh ). Van de warmtebehoefte is de energieverdeling 77% warm water en 5% gas voor koken. In tien jaar tijd is de gasprijs verdubbeld, nu 0,65 cent per m3. HR Solar gaat uit van 3% prijsstijging per jaar. Op 25 m2 dakoppervlak komt 27.500 kWh per jaar binnen aan zoninstraling. Een zonneboiler verwarmt water met zoninstraling op zonnecollectoren en dient als voorverwarmer voor de CV-ketel. Dit houdt een directe besparing van gas in. Een zonneboiler geeft 85% rendement. Op tapwater kun je 60% besparen. Voor verwarming kun je ook gebruikmaken van een zonneboiler, eveneens te gebruiken voor vloerverwarming. Een zonnecollector levert 1300 kWh per jaar. Men kan ook warm water van een zonneboiler gebruiken voor de wasmachine. Energie kun je heel goed bufferen in water. De terugverdientijd ligt tussen de acht en twaalf jaar. Bij een investering van 2500 tot 2700 euro is het bespaarrendement 300-400 m3 gas per jaar, dat is 180-250 euro per jaar.
Wat is er loos met de Postcoderoos?
Er is veel te doen om de zogenoemde postcoderoosregeling. Deze regeling is ontstaan uit het nationale Energieakkoord en zou het ontwikkelen van zonnecentrales door lokale VvE’s en coöperaties moeten vergemakkelijken. De regeling, die in is gegaan per 1 januari, heeft als basis dat investeerders in zonnepanelen van een centrale kunnen rekenen op een belastingkorting van 7,5 cent per kWh op het eigen stroomverbruik thuis. Investeerders mogen komen uit een ‘postcoderoos’, dat wil zeggen uit het postcodegebied waar de centrale ligt en uit de direct omringende postcodes. De investeerders betalen samen de instaZijdewindllatie en vormen een coöperatie, die de eigenaar wordt. In het geval van een VvE is er al een rechtsvorm. Ter illustratie: in de onderstaande afbeelding is het kantoor van de NHEC de fictieve zonnecentrale, in het centrum van de ‘roos’.
Dik drie maanden verder blijkt dat coöperaties en VvE’s enorm worstelen met de vele ingewikkelde en nog altijd onduidelijke elementen rond de regeling. Duurt de regeling bijvoorbeeld echt ‘maximaal tien jaar’, zoals in de nieuwe wet staat? Maar hoe is dat te rijmen met terugverdientijden van (veel) meer dan tien jaar die uit de berekeningen van de pionierprojecten komen? En waarom moet er een nieuwe stroomaansluiting geplaatst worden, ook als er al een aansluiting ligt? Welke diensten leveren energiebedrijven voor postcodeprojecten en tegen welke tarieven? En ga zo maar door.
Er zijn ook veel commerciële initiatieven die een stuk grond regelen en, althans zo lijkt het, overdreven gunstige rendementen beloven.
Tot nu toe heeft geen enkel initiatief de businesscase goed rond kunnen breien. In heel het land is één enkele zonnecentrale geïnstalleerd op basis van de postcode, en deze wordt zwaar gesteund door de gemeente Eindhoven. In Noord-Holland is burgerinitatief DE Ramplaan in Haarlem vrij ver met een project (maar financieel onzeker), en andere burgerinitiatieven zijn er ook mee bezig, in onder andere Bergen en Castricum. Ook gemeenten, zoals Heerhugowaard, buigen zich nadrukkelijk over de regeling in de hoop dat ze duurzame energie daadwerkelijk een zwengel kunnen geven. Samen met andere energiecoöperaties en de Milieufederatie Noord-Holland organiseert de NHEC binnenkort een bijeenkomst waarin de laatste kennis wordt gedeeld en externen presentaties houden, die gezamenlijk moeten leiden tot positief handelingsperspectief voor energiecoöperaties.
Middag over energietechnieken voor thuis
Op 29 maart vindt een interessante middag met energieke lezingen plaats in Winkel. Het KenniscentrumNH heeft de middag georganiseerd, en de NHEC is ‘co-host’. De lezingen gaan over drie energiebesparende technieken, namelijk:
- PV zonnepanelen (elektra opwekking)
- Zonneboilers (warmwater opwekking)
- Lucht warmtepompen
De presentaties worden gegeven door deskundigen en zijn vooral bedoeld voor eigenaren van een pand of woning die graag willen weten welke oplossing het voordeligst uit gaat pakken. Bezoekers kunnen te weten komen hoe ze op verantwoorde wijze energie kunnen besparen. Stap voor stap, met slimme en handige tips. Er is ook ruimte voor vraag en antwoord, en voor netwerken.
Praktische gegevens:
Zaterdag 29 maart 2014, van 13.30 tot 16.30 uur.
KenniscentrumNH is gevestigd aan Zandruiter 3, 1731 LJ in Winkel.
Toegang: GRATIS en op aanmelding via info@adviesgroepvanschaijk.nl of via Facebook: Facebook.com/KenniscentrumNH
Bijeenkomst lokale duurzame energie-initiatieven NH
Over onderlinge samenwerking, en concreet: hoe werven we leden/klanten?
verslag:
Zijdewind is berucht moeilijk te vinden, maar toch moesten er uiteindelijk stoelen worden bijgeschoven in het zaaltje van de NHEC. Na het verplichte rondje voorstellen mag Juriaan Jansen van MNH een balletje opgooien over marketing. Met tientallen sheets weet hij een verhaal neer te zetten dat achteraf bij de borrel als ‘prikkelend’ en ‘tot nadenken stemmend’ wordt betiteld. Daarna zet Marleen van der Zwan van Greenchoice (die netjes met het openbaar vervoer kwam en daardoor flink te laat maar net op tijd voor haar eigen presentatie) een solide verhaal neer over hoe haar bedrijf klanten werft en behoudt. Aan het einde weeft Juriaan wat eindjes bij elkaar en volgt een levendige discussie onder de aanwezigen. Van een workshop om een gezamenlijk wervingsplan te ontwikkelen komt het door tijdgebrek niet. We besluiten de sessie door af te spreken dat er een volgende bijeenkomst komt over verdere praktische invulling van samenwerking, en dat deze bijeenkomst door ons allen wordt georganiseerd – wat natuurlijk op zich al een mooie concrete vorm van samenwerken is! Praktisch iedereen blijft voor een gezellige borrel; misschien heeft niemand nog zin om de donkere polder in te stappen op zoek naar huis.
Hieronder een paar tips en opmerkingen die uit de discussies kwamen.
- Wees kieskeurig in samenwerkingspartners
- Aan verwachtingen voldoen is voldoende voor lid/klant
- Keuze van klanten blijven bevestigen
- Laat klanten/lden de ambassadeur worden
- Participatie in windmolen weggeven, als zij iemand klant laten worden
- Reageer op alles, ook al is het negatief
- LDE heeft meer dan duurzame energie te verkopen, zoals ontzorging, energiebesparing, lokale economie versterken
- Samenwerkingspartners kunnen overal (in je omgeving) zitten. Genoemd worden oa Landschap NH, Scholen, Sportclubs, Buurtvereniging, Begraafplaats, Winkels.
- Iedereen is welkom in geografische cirkel
- Eerst je buren aanspreken, je ‘buren’ zitten overal
- Focus je op doelgroep die je het minste tijd kost
- Mensen worden voor 1 euro lid
- Een aanbod is: ‘Leen ons 250 euro , of max. 20 maal dit bedrag’
- Iedereen kan lid worden, en vervolgens kan het lid stroom of gas afnemen
- Keuze retail of productie, focus daar op
- Meerdere productieprojecten ingezet
- 100.000 ideeën? Knoop doorhakken om met 1 ding te beginnen
- Wat is eigen trigger? Het is van ons eigen.
- Onderzoek in je buurt, waarom wordt je lid. Kun je gewoon vragen aan je achterban
- Heb een realistisch en haalbaar verhaal
- Het gaat ook om vertrouwen, en gunnen.
- Kleine lokale gemeenschappen
- Wat is je netwerk?
- Wat beloof je de klanten? Maak het ook waar
- Misschien is het goed als onder coöps ook een ‘thematische’ diversificatie ontstaat, zodat de ‘specialisten’ op de verschillende gebieden (wind, zon, besparing etc) elkaar kunnen voeden.